Phương thức khớp lệnh

Trong đầu tư chứng khoán việc việc nắm rõ các phương thức khớp lệnh là điều quan trọng mà các nhà đầu tư nhất định phải biết. Có rất nhiều các phương thức khớp lệnh được sử dụng trong quá trình giao dịch chứng khoán. Vậy khớp lệnh là gì? Những nguyên tắc khớp lệnh giao dịch nhà đầu tư cần biết là gì? Hãy cùng Yuanta theo dõi và tìm hiểu ở bài viết dưới đây nhé!

Khớp lệnh là gì?

Trong thị trường chứng khoán khớp lệnh là hoạt động hoàn thành thỏa thuận giữa người mua và người bán trên hệ thống giao dịch điện tử trực tuyến. Trong đó các phương thức khớp lệnh của nhà đầu tư được ghép với nhau theo nguyên tắc ưu tiên của thị trường để giao dịch chứng khoán với mức giá phù hợp.

Các nhà đầu tư khi giao dịch sẽ đồng nghĩa với việc tham gia thỏa thuận với vai trò là người mua hay người bán, để trao đổi chứng khoán với một mức giá và số lượng cụ thể. Tất cả thông số giao dịch sẽ được công khai giúp nhà đầu tư có thể kiểm soát danh mục đầu tư của mình một cách kỹ càng. Trong đó, mức giá được dùng để giao dịch ngay lúc khớp lệnh giao dịch được gọi là giá khớp lệnh.

Nguyên tắc khớp lệnh

Theo Sở giao dịch Hồ Chí Minh và Sở giao dịch Hà Nội tại Điều 7 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM và Quyết định 653/QĐ-SGDHN đều quy định chung về nguyên tắc khớp lệnh cụ thể như sau:

“Nguyên tắc khớp lệnh

Hệ thống giao dịch thực hiện so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán theo nguyên tắc thứ tự ưu tiên về giá và thời gian, cụ thể như sau:

1. Ưu tiên về giá:
2. a) Lệnh mua có mức giá cao hơn được ưu tiên thực hiện trước;
3. b) Lệnh bán có mức giá thấp hơn được ưu tiên thực hiện trước.
4. Ưu tiên về thời gian: Trường hợp các lệnh mua hoặc lệnh bán có cùng mức giá thì lệnh nhập vào hệ thống giao dịch trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước.”

Các loại khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán

Tại mỗi Sở giao dịch chứng khoán sẽ có những quy định và đặc điểm khớp lệnh khác nhau. Trước khi tiến hành đầu tư vào thị trường chứng, Yuanta sẽ giới thiệu đến bạn những khái niệm về các loại lệnh trong giao dịch. Từ đó giúp nhà đầu tư hiểu rõ và có thể khớp lệnh chứng khoán dễ dàng hơn.

Khớp lệnh định kỳ

Định nghĩa:

Phương thức khớp lệnh định kỳ là phương thức giao dịch dựa trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán do hệ thống giao dịch thực hiện tại một thời điểm xác định. Các sở giao dịch chứng khoán thường sử dụng phương thức khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa và giá đóng cửa. Các phương thức khớp lệnh định kỳ thường bao gồm các loại lệnh như lệnh giới hạn (LO), lệnh ATO, lệnh ATC,…

Nguyên tắc xác định giá khớp lệnh định kỳ

Đối với Sở HNX

Đối với Sở giao dịch Hà nội theo Điều 8 Quyết định 653/QĐ-SGDHN nguyên tắc xác định giá khớp lệnh định kỳ được quy định:

“1. Nguyên tắc xác định giá khớp lệnh định kỳ:

1. a) Là mức giá thực hiện mà tại đó khối lượng giao dịch đạt lớn nhất và tất cả các lệnh mua có mức giá cao hơn, lệnh bán có mức giá thấp hơn giá được chọn phải được thực hiện hết;
2. b) Trường hợp có nhiều mức giá thỏa mãn Điểm a, mức giá được lựa chọn thực hiện là mức giá tại đó các lệnh của một bên phải được thực hiện hết, các lệnh của bên đối ứng phải được thực hiện hết hoặc một phần;
3. c) Trường hợp có nhiều mức giá thỏa mãn Điểm b, mức giá được chọn là mức giá trùng hoặc gần với mức giá thực hiện gần nhất theo phương thức khớp lệnh;
4. d) Trường hợp không có mức giá nào thỏa mãn Điểm b, mức giá được chọn là mức giá thỏa mãn Điểm a và trùng hoặc gần với giá thực hiện gần nhất theo phương thức khớp lệnh.”

Đối với sở HSX

Mặt khác đối với sở giao dịch HCM theo Khoản 1 Điều 6 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM đã quy định nguyên tắc xác định mức giá khớp lệnh định kỳ là:

“a) Trong phương thức khớp lệnh định kỳ:

– Là mức giá thực hiện đạt được khối lượng giao dịch lớn nhất;

– Nếu có nhiều mức giá đạt được khối lượng giao dịch lớn nhất thì mức giá trùng hoặc gần với giá thực hiện của lần khớp lệnh gần nhất sẽ được chọn.”

Các loại lệnh giao dịch trong khớp lệnh định kỳ

Lệnh giới hạn (LO)

Lệnh LO là viết tắt của từ “Limit order” trong tiếng Anh, thường được áp dụng cho các cổ phiếu niêm yết trên 3 sàn là HNX, UPCOM hay HSX hoặc cũng có thể sử dụng trong các phiên giao dịch khác. Lệnh giới hạn (LO) tại các trung tâm giao dịch khác nhau sẽ có các quy định và cách thức sử dụng khác nhau. Vì vậy nhà đầu tư cần hết sức lưu ý trước khi thực hiện lệnh để giao dịch.

Theo Sở giao dịch HSX

Theo Sở giao dịch HNX

“Lệnh giới hạn (viết tắt là LO): a) Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn; b) Lệnh giới hạn có hiệu lực kể từ khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch cho đến lúc kết thúc ngày giao dịch hoặc cho đến khi lệnh bị hủy bỏ.” – Theo Điều 14 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM

Lệnh giới hạn a) Lệnh giới hạn (sau đây viết tắt là LO) là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Mức giá tốt hơn là mức giá cao hơn mức giá xác định đối với lệnh bán và mức giá thấp hơn mức giá xác định đối với lệnh mua; b) Lệnh LO được phép nhập vào hệ thống giao dịch trong phiên khớp lệnh liên tục và phiên khớp lệnh định kỳ. c) Lệnh LO có hiệu lực kể từ khi nhập vào hệ thống giao dịch cho đến khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa hoặc cho đến khi lệnh bị hủy bỏ.” – Theo Khoản 1 Điều 10 Quyết định 653/QĐ-SGDHN

Đặt lệnh ATO

Lệnh ATO là viết tắt của chữ “At the opening” trong tiếng Anh nghĩa là Lệnh giao dịch tại mức giá mở cửa. Lệnh ATO này thường được áp dụng ở Phiên định kỳ mở cửa tại sàn HSX vào khung giờ từ 9h đến 9h15 hàng ngày. Lệnh ATO được Sở giao dịch Hồ Chí Minh tại Khoản 3 điều 14 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM  quy định như sau:

“Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa (viết tắt là ATO);

1. a) Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá mở cửa.
2. b) Khối lượng của lệnh ATO bên mua (hoặc bên bán được cộng vào khối lượng của bên mua (hoặc bên bán) tại mỗi mức giá đặt lệnh để xác định khối lượng giao dịch tại mỗi mức giá trong khi so khớp lệnh định kỳ.
3. c) Lệnh ATO được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh.
4. d) Đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa sẽ không xác định được giá khớp lệnh nếu chỉ có lệnh ATO trên sổ lệnh.

đ) Lệnh ATO được nhập vào hệ thống trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa. Sau thời điểm xác định giá mở cửa, lệnh không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không được thực hiện hết sẽ tự động bị hủy.”

Lệnh ATC

Lệnh ATC là viết tắt của “At the closing” trong tiếng Anh nghĩa là lệnh giao dịch tại mức giá đóng cửa. Trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vào lúc 14h30-14h45 hàng ngày, lệnh ATC được áp dụng ở Phiên định kỳ đóng cửa của sàn HSX và sàn HNX. Lệnh giao dịch tại mức giá định kỳ đóng cửa ATC này đóng một vai trò quan trọng vì nó tạo ra giá tham chiếu cho Phiên giao dịch tiếp theo. Tuy nhiên ở mỗi Sở giao dịch lệnh ATC lại có những quy định và cách sử dụng khác nhau cụ thể như sau:

Theo Sở giao dịch HSX

Theo Sở giao dịch HNX

“Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa (viết tắt là ATC): a) Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. b) Khối lượng của lệnh ATC bên mua (hoặc bên bán) được cộng vào khối lượng của bên mua (hoặc bên bán) tại mỗi mức giá đặt lệnh để xác định khối lượng giao dịch tại mỗi mức giá trong khi so khớp lệnh định kỳ. c) Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh. d) Đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa sẽ không xác định được giá khớp lệnh nếu chỉ có lệnh ATC trên sổ lệnh. đ) Lệnh ATC được nhập vào hệ thống trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá đóng cửa. Sau thời điểm xác định giá đóng cửa, lệnh không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không được thực hiện hết sẽ tự động bị hủy.” – Theo Khoản 4 Điều 14 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM

“Lệnh giao dịch tại mức giá đóng cửa (sau đây viết tắt là ATC): a) Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa; b) Khối lượng của lệnh ATC bên mua (hoặc bên bán) được cộng vào khối lượng của bên mua (hoặc bên bán) tại mỗi mức giá để xác định khối lượng giao dịch tại mỗi mức giá trong khi so khớp lệnh định kỳ; c) Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi phân bổ lệnh khớp; d) Nếu trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa chỉ có lệnh ATC ở hai bên sổ lệnh thì giá khớp lệnh được xác định như sau: (i) bằng giá thực hiện gần nhất nếu tổng khối lượng lệnh mua bằng tổng khối lượng lệnh bán; (ii) bằng giá thực hiện gần nhất cộng một (01) đơn vị yết giá nếu tổng khối lượng mua lớn hơn tổng khối lượng bán; (iii) bằng giá thực hiện gần nhất trừ một (01) đơn vị yết giá nếu tổng khối lượng mua nhỏ hơn tổng khối lượng bán; e) Lệnh ATC chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Sau thời điểm khớp lệnh, lệnh không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không được thực hiện hết sẽ tự động bị hủy.” – Theo Khoản 3 Điều 10 Quyết định 653/QĐ-SGDHN

 

Khớp lệnh liên tục

Định nghĩa

Phương thức khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch dựa trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán được hệ thống giao dịch thực hiện ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch. Phương thức khớp lệnh liên tục thường bao gồm các loại lệnh như lệnh thị trường (MP), lệnh khớp sau giờ (PLO),…

Nguyên tắc xác định giá khớp lệnh liên tục

Đối với nguyên tắc xác định giá phương thức khớp lệnh liên tục giá để thực hiện là  mức giá của các lệnh giới hạn đối ứng đang được chờ trên sổ lệnh. Nguyên tắc xác định giá khớp lệnh liên tục ở sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội đều tương đồng.

Các loại lệnh giao dịch trong khớp lệnh liên tục

Lệnh thị trường (MP)

Lệnh thị trường trên Sở giao dịch HSX

Lệnh MP là chữ viết tắt của “Market Price” trong tiếng Anh. Lệnh này được áp dụng trong phiên khớp lệnh liên tục của sàn HSX. Thông thường lệnh MP chiếm khoảng 1% tổng  số lệnh được đặt trên thị trường. Được Sở giao dịch Hồ Chí Minh quy định tại Khoản 2 Điều 1 4 Quyết định 341/QĐ-SGDHCM cụ thể như sau:

“Lệnh thị trường (viết tắt là MP):

1. a) Là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường.
2. b) Nếu sau khi so khớp lệnh theo nguyên tắc tại điểm a khoản này mà khối lượng đặt lệnh của lệnh thị trường vẫn chưa được thực hiện hết thì lệnh thị trường sẽ được xem là lệnh mua tại mức giá bán cao hơn hoặc lệnh bán tại mức giá mua thấp hơn tiếp theo hiện có trên thị trường và tiếp tục so khớp.
3. c) Nếu khối lượng đặt lệnh của lệnh thị trường vẫn còn sau khi giao dịch theo nguyên tắc tại điểm b khoản này và không thể tiếp tục khớp được nữa thì lệnh thị trường sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại mức giá cao hơn một đơn vị yết giá so với giá thực hiện cuối cùng trước đó hoặc lệnh giới hạn bán tại mức giá thấp hơn một đơn vị yết giá so với giá thực hiện cuối cùng trước đó.

Trường hợp giá thực hiện cuối cùng là giá trần đối với lệnh thị trường mua hoặc giá sàn đối với lệnh thị trường bán thì lệnh thị trường sẽ được chuyển thành lệnh giới hạn mua tại giá trần hoặc lệnh giới hạn bán tại giá sàn.

1. d) Lệnh thị trường được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh liên tục.

đ) Lệnh thị trường sẽ bị hủy bỏ khi không có lệnh giới hạn đối ứng tại thời điểm nhập lệnh vào hệ thống giao dịch.”

Lệnh thị trường trên Sở giao dịch HNX

Lệnh thị trường tại Sở giao dịch Hà Nội có những quy định và cách thức hoạt động khác nhau so với lệnh thị trường tại Sở giao dịch Hồ Chí Minh. Tại Sở HNX lệnh thị trường được chia thành 03 loại là: lênh MAK, lệnh MOK, lệnh MTL. Theo Khoản 2 Điều 14 Quyết định 653/QĐ-SGDHN quy định cụ thể như sau:

“Lệnh thị trường

1. a) Lệnh thị trường là lệnh mua chứng khoán tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá mua cao nhất hiện có trên thị trường;
2. b) Lệnh thị trường chỉ được nhập vào hệ thống giao dịch trong phiên khớp lệnh liên tục;
3. c) Lệnh thị trường sẽ bị hủy trên hệ thống giao dịch ngay sau khi nhập nếu không có lệnh đối ứng. Khi có lệnh đối ứng, lệnh thị trường được thực hiện theo quy định đối với từng loại lệnh thị trường tại Điểm d, Khoản này;
4. d) Các loại lệnh thị trường:

(i) Lệnh thị trường giới hạn (sau đây viết tắt là MTL) là lệnh thị trường nếu không được thực hiện toàn bộ thì phần còn lại của lệnh được chuyển thành lệnh LO mua với mức giá cao hơn mức giá khớp lệnh cuối cùng một đơn vị yết giá hoặc mức giá trần nếu mức giá khớp lệnh cuối cùng là giá trần (đối với lệnh mua) hoặc lệnh LO bán với mức giá thấp hơn mức giá khớp cuối cùng một đơn vị yết giá hoặc mức giá sàn nếu mức giá khớp lệnh cuối cùng là giá sàn (đối với lệnh bán);

Lệnh MTL được chuyển thành lệnh LO phải tuân thủ các quy định về sửa, hủy đối với lệnh LO.

(ii) Lệnh thị trường khớp toàn bộ hoặc hủy (sau đây viết tắt là MOK) là lệnh thị trường nếu không được thực hiện toàn bộ thì bị hủy trên hệ thống giao dịch ngay sau khi nhập;

(iii) Lệnh thị trường khớp và hủy (sau đây viết tắt là MAK) là lệnh thị trường có thể thực hiện toàn bộ hoặc một phần, phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy ngay sau khi khớp lệnh.”

Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)

Lệnh PLO là lệnh chỉ được thực hiện trên Sở giao dịch Hà nội, đây là lệnh mua hay lệnh bán chứng khoán ở mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa từ 14h45 đến 15h00. Được Sở HNX quy định trong Khoản 4 điều 10 Quyết định 653/QĐ-SGDHN như sau:

“Lệnh giao dịch khớp lệnh sau giờ (sau đây viết tắt là PLO)

1. a) Lệnh PLO là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa;
2. b) Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch sau giờ;
3. c) Lệnh PLO được khớp ngay khi nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Giá thực hiện là giá đóng cửa của ngày giao dịch;
4. d) Trong trường hợp trong phiên khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa không xác định được giá thực hiện khớp lệnh, lệnh PLO sẽ không được nhập vào hệ thống;
5. e) Kết thúc phiên giao dịch sau giờ, các lệnh PLO không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không thực hiện hết sẽ tự động bị hủy.”

Lưu ý:

Sau giờ giao dịch, các lệnh đã được đặt trước 20h sẽ tự hủy sau khi chạy hệ thống. Các lệnh được đặt sau 20h sẽ ở trạng thái “chờ gửi” để lệnh được lên sàn vào phiên giao dịch tiếp theo.

Qua những thông tin kiến thức mà Yuanta đã cung cấp trên đây, các nhà đầu tư có thể hiểu được Phương thức khớp lệnh là gì? Những nguyên tắc khớp lệnh nhà đầu tư cần biết. Từ đó có thể đưa ra những quyết định đầu tư chính xác nhất để thu được lợi nhuận đầu tư tối đa.